του Λεωνίδα Καστανά
Ένα οδοιπορικό στη λιτότητα που μπορεί να είναι δίκαιη, οικολογική και αναπτυξιακή για τα δικά μας μέτρα. Μπορεί να είναι αριστερή λιτότητα;
Οι ασφαλισμένοι του ΙΚΑ ή του ΟΠΑΔ είναι υποχρεωμένοι να πληρώνουν τις εξετάσεις που κάνουν στα εξωτερικά ιατρεία των δημόσιων νοσοκομείων μας και μετά να διεκδικούν το 80% από τα ταμεία τους, με πολύ κόπο. Αντίθετα οι ασφαλισμένοι δημοσιογράφοι, γιατροί, νομικοί, υπάλληλοι ΟΤΕ, ΔΕΗ ΕΥΔΑΠ, δεν πληρώνουν απολύτως τίποτα.
Αν όμως ο φαρμακοποιός θέλει να διατηρήσει το κέρδος του 35% επί της λιανικής τιμής του κάθε φάρμακου που πουλάει στο ΙΚΑ, πως θα μπορεί ο εργάτης να απολαμβάνει της δωρεάν περίθαλψης από το ήδη φτωχό του ταμείο; Αν οι έχοντες και κατέχοντες δεν θέλουν να πληρώσουν αυξημένους φόρους από που θα βρει το κράτος τους αναγκαίους πόρους για να πληρώσει το επίδομα ανεργίας; Αν ο εύπορος επαναστατημένος νέος έχει τη δυνατότητα να κάνει αύριο ένα καλό μεταπτυχιακό στις ΗΠΑ και να αναπληρώσει το έλλειμμα των εγχώριων σπουδών του, πως θα μπορέσει ο άπορος να αποκτήσει ένα αξιόπιστο πτυχίο από ένα πανεπιστήμιο το οποίο αμφότεροι σήμερα καταστρέφουν και απαξιώνουν;
Φοβάμαι πως όσοι επικαλούνται την πάλη μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας ως αποκλειστική κινούσα δύναμη των μαζικών κινητοποιήσεων αρνούνται να δουν τις αντιφάσεις που θέτει η ίδια η ζωή.
Αν όμως ο φαρμακοποιός θέλει να διατηρήσει το κέρδος του 35% επί της λιανικής τιμής του κάθε φάρμακου που πουλάει στο ΙΚΑ, πως θα μπορεί ο εργάτης να απολαμβάνει της δωρεάν περίθαλψης από το ήδη φτωχό του ταμείο; Αν οι έχοντες και κατέχοντες δεν θέλουν να πληρώσουν αυξημένους φόρους από που θα βρει το κράτος τους αναγκαίους πόρους για να πληρώσει το επίδομα ανεργίας; Αν ο εύπορος επαναστατημένος νέος έχει τη δυνατότητα να κάνει αύριο ένα καλό μεταπτυχιακό στις ΗΠΑ και να αναπληρώσει το έλλειμμα των εγχώριων σπουδών του, πως θα μπορέσει ο άπορος να αποκτήσει ένα αξιόπιστο πτυχίο από ένα πανεπιστήμιο το οποίο αμφότεροι σήμερα καταστρέφουν και απαξιώνουν;
Φοβάμαι πως όσοι επικαλούνται την πάλη μεταξύ κεφαλαίου και εργασίας ως αποκλειστική κινούσα δύναμη των μαζικών κινητοποιήσεων αρνούνται να δουν τις αντιφάσεις που θέτει η ίδια η ζωή.
Το πολιτικό σύστημα μπορούσε μέχρι χτες να σπρώχνει τις αντιφάσεις αυτές κάτω από το χαλί, με την κοινοτική επιδότηση και το δανεισμό. Είναι αυτά τα οποία του έδιναν την απαραίτητη ρευστότητα ώστε να συντηρεί ένα καθολικό κοινωνικό κράτος, ένα κράτος αδιάκριτων παροχών. Μπορούσε να ανέχεται ή και να ενθαρρύνει τη φοροδιαφυγή επιχειρήσεων και ελεύθερων επαγγελματιών, να πλουτίζει εργολάβους με το αζημίωτο, να παρέχει προνόμια σε κρατικούς υπαλλήλους, να επιδοτεί τα ευγενή ταμεία της εργατικής νομενκλατούρας, να κάνει αγορές του αιώνα, να στήνει Ολυμπιακούς αγώνες. Να κάνει ότι πρέπει, για να αυξάνονται τα κέρδη των οικονομικών ελίτ και ταυτόχρονα να αναπαράγει και να διευρύνει την εξουσία του. Παράλληλα όμως έπρεπε να φροντίζει και την κοινωνική συνοχή. Μπορούσε να κρατά την ανεργία σε ανεκτά επίπεδα χρηματοδοτώντας τα δημόσια έργα, την οικοδομή και την κατανάλωση και διογκώνοντας συνεχώς τον ευρύτερο δημόσιο τομέα με ανεξέλεγκτους διορισμούς. Το σύστημα είχε πιστέψει στο αεικίνητο 1ου είδους, ή αν θέλετε ότι ακόμα και το νηστικό αρκούδι μπορεί να χορεύει για πάντα.
Οι κοινοτικές επιδοτήσεις μετατράπηκαν σε καταναλωτικά αγαθά ή εκλάπησαν και βγήκαν σε υπεράκτιες εταιρίες. Ο αγροτικός τομέας δεν εκσυγχρονίστηκε και οδηγήθηκε σε μαρασμό. Ακόμα και το εργαλείο των συνεταιρισμών στη χώρα αυτή ακυρώθηκε. Καταστράφηκε ο παραγωγικός ιστός, η χώρα αποβιομηχανοποιήθηκε. Πολυεθνικές που είχαν επενδύσει στην Ελλάδα αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν. Αναπτύχθηκε ο τουρισμός της αρπαχτής με τα κοντά ποδάρια, το εφοπλιστικό κεφάλαιο σήκωσε σημαίες ευκαιρίας, μειώθηκαν ο ανταγωνισμός και οι εξαγωγές. Η χώρα ζούσε με δανεικά και συνέχιζε να καταναλώνει αενάως.
Οι κοινοτικές επιδοτήσεις μετατράπηκαν σε καταναλωτικά αγαθά ή εκλάπησαν και βγήκαν σε υπεράκτιες εταιρίες. Ο αγροτικός τομέας δεν εκσυγχρονίστηκε και οδηγήθηκε σε μαρασμό. Ακόμα και το εργαλείο των συνεταιρισμών στη χώρα αυτή ακυρώθηκε. Καταστράφηκε ο παραγωγικός ιστός, η χώρα αποβιομηχανοποιήθηκε. Πολυεθνικές που είχαν επενδύσει στην Ελλάδα αναγκάστηκαν να αποχωρήσουν. Αναπτύχθηκε ο τουρισμός της αρπαχτής με τα κοντά ποδάρια, το εφοπλιστικό κεφάλαιο σήκωσε σημαίες ευκαιρίας, μειώθηκαν ο ανταγωνισμός και οι εξαγωγές. Η χώρα ζούσε με δανεικά και συνέχιζε να καταναλώνει αενάως.
Κανείς δεν προσπάθησε να ανακόψει την πορεία αυτή. Κανείς δεν πρότεινε ένα πλάνο ανάπτυξης των εξαγωγών. Κανείς δεν αναζήτησε τομείς παραγωγής στους οποίους θα μπορούσαμε να ειδικευτούμε και να καινοτομήσουμε, αξιοποιώντας το πλούσιο επιστημονικό δυναμικό μας. Η παραγωγή πλούτου έγινε συνώνυμο της κλοπής. Είμαστε η πρώτη χώρα στην Ευρώπη σε παραγωγή μηχανικών τριτοβάθμιας εκπαίδευσης, χωρίς όμως βιομηχανία. Ο εξορθολογισμός των πανεπιστημιακών δικτύων μας με γνώμονα και τις παραγωγικές ανάγκες της χώρας θεωρείται ακόμα και σήμερα ύβρις.
Η Αριστερά διάβασε το Μαρξ, αλλά δεν τον κατάλαβε. Νόμισε λοιπόν ότι ήταν καθήκον της να πιέζει προς τη διάλυση κάθε ιδιωτικής επιχείρησης, ώστε να απολυθούν οι εργαζόμενοι και μετά να προσληφθούν στο δημόσιο. Αυτή την καταστροφή την έβλεπε σαν ένα βήμα προς το σοσιαλισμό. Ακόμα και σήμερα, η πιο απαγορευμένη λέξη για την εγχώρια Αριστερά είναι η λέξη «ανταγωνισμός». Δεν θα ήθελα να προσάψω κάποια μαζική υστεροβουλία στην στάση αυτή. Σίγουρα πολλά από τα στελέχη της ήταν και είναι κρατικοδίαιτα, αλλά η κύρια αιτία δεν είναι αυτή. Ίσως η απλή, καθαρή, κρυστάλλινη, μαζική και μεταδοτική βλακεία να είναι η πιο πειστική ερμηνεία στην αντιπαραγωγική εμμονή της αριστεράς μας.
Η Αριστερά διάβασε το Μαρξ, αλλά δεν τον κατάλαβε. Νόμισε λοιπόν ότι ήταν καθήκον της να πιέζει προς τη διάλυση κάθε ιδιωτικής επιχείρησης, ώστε να απολυθούν οι εργαζόμενοι και μετά να προσληφθούν στο δημόσιο. Αυτή την καταστροφή την έβλεπε σαν ένα βήμα προς το σοσιαλισμό. Ακόμα και σήμερα, η πιο απαγορευμένη λέξη για την εγχώρια Αριστερά είναι η λέξη «ανταγωνισμός». Δεν θα ήθελα να προσάψω κάποια μαζική υστεροβουλία στην στάση αυτή. Σίγουρα πολλά από τα στελέχη της ήταν και είναι κρατικοδίαιτα, αλλά η κύρια αιτία δεν είναι αυτή. Ίσως η απλή, καθαρή, κρυστάλλινη, μαζική και μεταδοτική βλακεία να είναι η πιο πειστική ερμηνεία στην αντιπαραγωγική εμμονή της αριστεράς μας.
Με αυτή όμως την πολιτική των παροχών, δηλαδή του έμμεσου ή άμεσου χρηματισμού μεγάλου μέρους της κοινωνίας, ο δικομματισμός έβλεπε τα ποσοστά του να αγγίζουν το 90%. Η Αριστερά έβλεπε σαν χαζή κάθε οικονομίστικο αίτημά της να υιοθετείται από δεξιούς και πασόκους και να γίνεται νόμος του κράτους, αποφέροντας εκλογικά κέρδη και μαύρο πολιτικό χρήμα. Την επομένη ζητούσε ακόμα περισσότερα, ακόμα πιο παράλογα, μήπως και βρει κάτι να διαφοροποιηθεί. Οι μόνοι που έμεναν συνεχώς απέξω ήταν οι απλοί εργαζόμενοι του ιδιωτικού τομέα, οι σύγχρονοι προλετάριοι, οι πολίτες δεύτερης κατηγορίας. Λόγω της ύπαρξης των πολλών μικρών επιχειρήσεων του ελληνικού καπιταλισμού, αλλά και της κρατικολαγνείας της αριστεράς, αφέθηκαν μόνοι, πολιτικά και συνδικαλιστικά αδύναμοι να προσμένουν, στο έλεος του κάθε κόμματος εξουσίας, με ελπίδα ένα διορισμό στο δημόσιο. Ο τεράστιος όγκος της μαύρης οικονομίας και της μαύρης εργασίας τους έδινε δουλειές και τους διατηρούσε στα όρια του παιχνιδιού. Να μην ξεχνάμε ότι οι μεγαλύτερες κινητοποιήσεις ήταν οι προεκλογικές συγκεντρώσεις των κομμάτων, η αναμονή της έλευσης ενός νέου μεσσία. Να μην ξεχνάμε όμως και τη «φωτεινή εξαίρεση». Η μεγαλύτερη εργατική κινητοποίηση στο προηγούμενο διάστημα ήταν κατά του νόμου Γιαννίτση, δηλαδή κατά της σωτηρίας των ασφαλιστικών ταμείων.
Insiders και outsiders μάχονταν για να βελτιώσουν την κοινωνική τους θέση, αλλά είχαν από κοινού, έναν εχθρό που λάτρευαν να αγαπούν και αυτός ήταν το κράτος. Αυτό τους εξασφάλιζε την ευημερία τους, τις κατοχυρωμένες συνταγματικά ελευθερίες τους, τους παρείχε δημόσια υγεία και παιδεία. Αλλά ταυτόχρονα ήταν αυτό που αδυνατούσε να τους καλύψει τις ολοένα και αυξανόμενες απαιτήσεις, ήταν αυτό που τους ζητούσε να πληρώνουν φόρους, ήταν αυτό που κατένειμε άδικα τους πόρους του, που μοίραζε άναρχα τα προνόμια. Στα μάτια τους ήταν άδικο, ύποπτο συναλλαγής και διαφθοράς. Ήταν αυτό που είχε ληστέψει τα ταμεία και όχι οι «μαϊμού» ανάπηροι, οι πενηντάρες συνταξιούχες με ανήλικο παιδί, και η εκτεταμένη εισφοροδιαφυγή, την οποία ωστόσο όλοι ανέχονταν. Γι’ αυτό κάθε περίπου 7 χρόνια, άλλαζαν κόμμα στην εξουσία προσδοκώντας να λύσουν αυτή τη φορά τα δίκαια αιτήματά τους. Αλλά εις μάτην.
Insiders και outsiders μάχονταν για να βελτιώσουν την κοινωνική τους θέση, αλλά είχαν από κοινού, έναν εχθρό που λάτρευαν να αγαπούν και αυτός ήταν το κράτος. Αυτό τους εξασφάλιζε την ευημερία τους, τις κατοχυρωμένες συνταγματικά ελευθερίες τους, τους παρείχε δημόσια υγεία και παιδεία. Αλλά ταυτόχρονα ήταν αυτό που αδυνατούσε να τους καλύψει τις ολοένα και αυξανόμενες απαιτήσεις, ήταν αυτό που τους ζητούσε να πληρώνουν φόρους, ήταν αυτό που κατένειμε άδικα τους πόρους του, που μοίραζε άναρχα τα προνόμια. Στα μάτια τους ήταν άδικο, ύποπτο συναλλαγής και διαφθοράς. Ήταν αυτό που είχε ληστέψει τα ταμεία και όχι οι «μαϊμού» ανάπηροι, οι πενηντάρες συνταξιούχες με ανήλικο παιδί, και η εκτεταμένη εισφοροδιαφυγή, την οποία ωστόσο όλοι ανέχονταν. Γι’ αυτό κάθε περίπου 7 χρόνια, άλλαζαν κόμμα στην εξουσία προσδοκώντας να λύσουν αυτή τη φορά τα δίκαια αιτήματά τους. Αλλά εις μάτην.
Ζώντας όλες αυτές τις αντιφάσεις προχωρούσαμε με δανεικά και κατανάλωση περιμένοντας ολοένα καλύτερες μέρες. Μέχρι που «ξαφνικά» ήρθαν οι χειρότερες.
Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Αυτή η εθνική αφήγηση έφτασε στο τέλος της. Η κρίση χρέους, ελλειμμάτων και ανεργίας επιβάλει μια διαφορετική πορεία την οποία κανείς στη χώρα αυτή δεν θέλει να αναζητήσει. Γι’ αυτό και η καθολικότητα είναι το χαρακτηριστικό της κάθε πλατείας αγανακτισμένων.
Πρόσφατα ο φίλος left liberal synthesis επανέφερε το πρόταγμα της αριστερής λιτότητας. Δυστυχώς η μόνη εναλλακτική δυνατή λύση, η σχηματοποίηση μιας «αριστερής συμφωνημένης λιτότητας» των κινημάτων δεν ετέθη, δεν συζητήθηκε δεν οριοθετήθηκε. Αριστερή διέξοδος είναι εξ΄ ορισμού εθελοντική συγκροτημένη λιτότητα, αλλιώς όλα τα άλλα είναι ρουτινιάρικη φυσιολογική και αναμενόμενη τροφοδότηση του συστήματος διαφωνιών από την αριστερόφωνη παροχή την οποία άλλωστε όλα τα σύγχρονα πολιτικά υδραυλικά συστήματα έχουν προβλέψει...
Πριν μερικούς μήνες ο Μάνος Ματσαγγάνης έθεσε στο 1ο συνέδριο της ΔΗΜΑΡ τον όρο «δίκαιη λιτότητα» και καταψηφίστηκε πανηγυρικά. Πριν 35 σχεδόν χρόνια ο Ενρίκο Μπερλιγκουέρ στήριξε στην επιλογή αυτή τον περίφημο ιστορικό συμβιβασμό για να συμβάλει στη σωτηρία της οικονομίας της χώρας του, που είχε ανάλογα με τα δικά μας προβλήματα, δηλαδή υψηλή ανεργία, υπέρογκο δημόσιο χρέος, υπερβολικά ελλείμματα.
Σήμερα τα πράγματα είναι διαφορετικά. Αυτή η εθνική αφήγηση έφτασε στο τέλος της. Η κρίση χρέους, ελλειμμάτων και ανεργίας επιβάλει μια διαφορετική πορεία την οποία κανείς στη χώρα αυτή δεν θέλει να αναζητήσει. Γι’ αυτό και η καθολικότητα είναι το χαρακτηριστικό της κάθε πλατείας αγανακτισμένων.
Πρόσφατα ο φίλος left liberal synthesis επανέφερε το πρόταγμα της αριστερής λιτότητας. Δυστυχώς η μόνη εναλλακτική δυνατή λύση, η σχηματοποίηση μιας «αριστερής συμφωνημένης λιτότητας» των κινημάτων δεν ετέθη, δεν συζητήθηκε δεν οριοθετήθηκε. Αριστερή διέξοδος είναι εξ΄ ορισμού εθελοντική συγκροτημένη λιτότητα, αλλιώς όλα τα άλλα είναι ρουτινιάρικη φυσιολογική και αναμενόμενη τροφοδότηση του συστήματος διαφωνιών από την αριστερόφωνη παροχή την οποία άλλωστε όλα τα σύγχρονα πολιτικά υδραυλικά συστήματα έχουν προβλέψει...
Πριν μερικούς μήνες ο Μάνος Ματσαγγάνης έθεσε στο 1ο συνέδριο της ΔΗΜΑΡ τον όρο «δίκαιη λιτότητα» και καταψηφίστηκε πανηγυρικά. Πριν 35 σχεδόν χρόνια ο Ενρίκο Μπερλιγκουέρ στήριξε στην επιλογή αυτή τον περίφημο ιστορικό συμβιβασμό για να συμβάλει στη σωτηρία της οικονομίας της χώρας του, που είχε ανάλογα με τα δικά μας προβλήματα, δηλαδή υψηλή ανεργία, υπέρογκο δημόσιο χρέος, υπερβολικά ελλείμματα.
Ο Ενρίκο έλεγε τότε: «είναι αυταπάτη να πιστεύει κανείς ότι μπορεί να διαιωνίζεται ένα μοντέλο ανάπτυξης στηριγμένο στην τεχνητή μεγέθυνση της ιδιωτικής κατανάλωσης, που αποτελεί πηγή σπατάλης, παρασιτισμού, εξάντλησης φυσικών πόρων και οικονομικών καταστροφών».
Μπορεί η Αριστερά να προτείνει λιτότητα; Μπορεί να έχει σταθεροποιητικό πρόγραμμα; Μπορεί να λέει όχι στην πολιτική παροχών και στη διόγκωση του δημόσιου τομέα; Σύμφωνα με την κρατούσα αριστερή άποψη η λιτότητα είναι ταξική, αντιλαϊκή, νεοφιλελεύθερη. Ό,τι μειώνει τα εισοδήματα οποιουδήποτε εργαζόμενου δεν είναι αριστερό είναι συντηρητική πολιτική. Η αριστερά πρέπει να ζητά αύξηση των μισθών και των παροχών, μεγαλύτερο και περισσότερο κοινωνικό κράτος. Και όταν οι πόροι δεν επαρκούν, όταν ο δανεισμός τελειώνει, όταν επέρχεται η πτώχευση; Πολύ απλά, τότε η αριστερά μπορεί να ζητά μόνο 100.000 νέους διορισμούς και όχι 1.000.000 όπως θα όφειλε.
Τι είναι όμως η Αριστερή λιτότητα;
Είναι δίκαιη, οικολογική και αναπτυξιακή.
Είναι δίκαιη:
Ένα πρόγραμμα αριστερής λιτότητα θέλει δυο προϋποθέσεις για να πετύχει ως τέτοιο.
1. Να κατανέμει τα βάρη της λιτότητας δίκαια. Να προστατεύει τους αδύναμους και να απαιτεί τα δέοντα από τους έχοντες. Και έχοντες δεν είναι μόνο οι λίγοι Έλληνες βιομήχανοι. Είναι πολλοί, κομπραδόροι, κρατικοί υπάλληλοι, παχυλά αμειβόμενα στελέχη της αγοράς, εισοδηματίες και προσοδούχοι, επαγγελματίες, πολιτικοί, συνδικαλιστές, λαμόγια κάθε κατηγορίας που κρύβονται στη σκιά του κόμματος ή της συντεχνίας.
2. Θα συνοδεύεται από μια καταιγίδα δομικών κοινωνικών μεταρρυθμίσεων που θα οδηγούν σταδιακά σε ένα δημοκρατικότερο και υγιέστερο οικονομικό περιβάλλον και θα δικαιώνουν τις θυσίες του συνόλου.
H μείωση των ελλειμμάτων και η παραγωγή πρωτογενών πλεονασμάτων πρέπει να είναι στόχος της κάθε οικονομίας, ιδιαίτερα μιας χώρας υπό χρεοκοπία. Οι οριζόντιες περικοπές μισθών, οι οριζόντιες αυξήσεις στη φορολογία, οι έμμεσοι φόροι, η αύξηση του ΦΠΑ αδικούν τους τίμιους πολίτες, περιορίζουν την ανάπτυξη και εξοντώνουν αρχικά τα αδύναμα και στη συνέχεια τα μεσαία στρώματα. Προκαλούν δραστική ύφεση, ρίχνουν το ηθικό των εργαζομένων. Αντίθετα θα πρέπει να εισπραχθούν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το δημόσιο, να αυξηθεί η φορολογητέα ύλη, να πληρώσουν περισσότεροι, λιγότερους φόρους. Να αποκατασταθεί ένα πνεύμα δικαιοσύνης. Δεν χρειάζεται να αυξηθούν οι φορολογικοί συντελεστές, γιατί σκοτώνουν την ανάπτυξη, αντίθετα μπορούμε και πρέπει να προτείνουμε επιλεκτικές φορολογικές διευκολύνσεις σε μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια που σκέφτονται να τοποθετηθούν στη χώρα, αρκεί να δημιουργούν πολλές νέες θέσεις εργασίας.
Μπορεί η Αριστερά να προτείνει λιτότητα; Μπορεί να έχει σταθεροποιητικό πρόγραμμα; Μπορεί να λέει όχι στην πολιτική παροχών και στη διόγκωση του δημόσιου τομέα; Σύμφωνα με την κρατούσα αριστερή άποψη η λιτότητα είναι ταξική, αντιλαϊκή, νεοφιλελεύθερη. Ό,τι μειώνει τα εισοδήματα οποιουδήποτε εργαζόμενου δεν είναι αριστερό είναι συντηρητική πολιτική. Η αριστερά πρέπει να ζητά αύξηση των μισθών και των παροχών, μεγαλύτερο και περισσότερο κοινωνικό κράτος. Και όταν οι πόροι δεν επαρκούν, όταν ο δανεισμός τελειώνει, όταν επέρχεται η πτώχευση; Πολύ απλά, τότε η αριστερά μπορεί να ζητά μόνο 100.000 νέους διορισμούς και όχι 1.000.000 όπως θα όφειλε.
Τι είναι όμως η Αριστερή λιτότητα;
Είναι δίκαιη, οικολογική και αναπτυξιακή.
Είναι δίκαιη:
Ένα πρόγραμμα αριστερής λιτότητα θέλει δυο προϋποθέσεις για να πετύχει ως τέτοιο.
1. Να κατανέμει τα βάρη της λιτότητας δίκαια. Να προστατεύει τους αδύναμους και να απαιτεί τα δέοντα από τους έχοντες. Και έχοντες δεν είναι μόνο οι λίγοι Έλληνες βιομήχανοι. Είναι πολλοί, κομπραδόροι, κρατικοί υπάλληλοι, παχυλά αμειβόμενα στελέχη της αγοράς, εισοδηματίες και προσοδούχοι, επαγγελματίες, πολιτικοί, συνδικαλιστές, λαμόγια κάθε κατηγορίας που κρύβονται στη σκιά του κόμματος ή της συντεχνίας.
2. Θα συνοδεύεται από μια καταιγίδα δομικών κοινωνικών μεταρρυθμίσεων που θα οδηγούν σταδιακά σε ένα δημοκρατικότερο και υγιέστερο οικονομικό περιβάλλον και θα δικαιώνουν τις θυσίες του συνόλου.
H μείωση των ελλειμμάτων και η παραγωγή πρωτογενών πλεονασμάτων πρέπει να είναι στόχος της κάθε οικονομίας, ιδιαίτερα μιας χώρας υπό χρεοκοπία. Οι οριζόντιες περικοπές μισθών, οι οριζόντιες αυξήσεις στη φορολογία, οι έμμεσοι φόροι, η αύξηση του ΦΠΑ αδικούν τους τίμιους πολίτες, περιορίζουν την ανάπτυξη και εξοντώνουν αρχικά τα αδύναμα και στη συνέχεια τα μεσαία στρώματα. Προκαλούν δραστική ύφεση, ρίχνουν το ηθικό των εργαζομένων. Αντίθετα θα πρέπει να εισπραχθούν οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το δημόσιο, να αυξηθεί η φορολογητέα ύλη, να πληρώσουν περισσότεροι, λιγότερους φόρους. Να αποκατασταθεί ένα πνεύμα δικαιοσύνης. Δεν χρειάζεται να αυξηθούν οι φορολογικοί συντελεστές, γιατί σκοτώνουν την ανάπτυξη, αντίθετα μπορούμε και πρέπει να προτείνουμε επιλεκτικές φορολογικές διευκολύνσεις σε μεγάλα επενδυτικά κεφάλαια που σκέφτονται να τοποθετηθούν στη χώρα, αρκεί να δημιουργούν πολλές νέες θέσεις εργασίας.
Χιλιάδες δημόσιοι υπάλληλοι αναγκάζονται να δουλεύουν το απόγευμα για να συμπληρώνουν το εισόδημά τους. Κακό ή καλό, δεν ξέρω, αλλά συμβαίνει μαζικά. Γιατί κάνουμε πως δεν το βλέπουμε; Τους εφοδιάζεις, με μια απλή κίνηση, με ένα μπλοκάκι ώστε να κόβουν αποδείξεις στους πελάτες τους με ένα χαμηλό ΦΠΑ. Έτσι και αυτοί νομιμοποιούν τα πρόσθετα εισοδήματά τους και φόρους πληρώνουν γι’ αυτά και οι πελάτες τους δηλώνουν έξοδα. Πόσοι θα το κάνουν; Στην αρχή λίγοι, μετά περισσότεροι, αλλά όπως και νάχει το κράτος κάτι θα έχει να κερδίσει. Το σημαντικότερο είναι ότι φτιάχνεις κλίμα φορολογικής υπευθυνότητας. Το ίδιο θα μπορούσε να γίνει και στους άνεργους που βρίσκονται στο ταμείο ανεργίας και κάνουν κάποια «μαύρα» μεροκάματα, χωρίς να χάνουν την επιδότηση. Έτσι θα μπορούσαν να κερδίζουν και τα ανάλογα ένσημα. Έχει ιδιαίτερη αξία να τιμωρούνται οι υψηλοί φοροφυγάδες, να ανατραπεί η πεποίθηση ότι καθήκον όλων μας είναι να κλέβουμε το κράτος.
Η δίκαιη λιτότητα πρέπει να φροντίζει και το ηθικό του λαού. Να το κρατά ακμαίο. Δεν είναι λαϊκισμός, στη φάση που βρισκόμαστε, να μειωθούν οι υψηλές συντάξεις των δικαστικών, οι μισθοί των υπαλλήλων της βουλής, οι μισθοί και τα προνόμια των βουλευτών, οι επιδοτήσεις των κομμάτων, τα έξοδα των αρχιερέων κλπ. Έχουν συμβολικό και όχι μόνο χαρακτήρα.
Η δίκαιη λιτότητα πρέπει να φροντίζει και το ηθικό του λαού. Να το κρατά ακμαίο. Δεν είναι λαϊκισμός, στη φάση που βρισκόμαστε, να μειωθούν οι υψηλές συντάξεις των δικαστικών, οι μισθοί των υπαλλήλων της βουλής, οι μισθοί και τα προνόμια των βουλευτών, οι επιδοτήσεις των κομμάτων, τα έξοδα των αρχιερέων κλπ. Έχουν συμβολικό και όχι μόνο χαρακτήρα.
Δεν είναι λαϊκισμός να ζητήσεις από την εκκλησία να πληρώνει τους υπαλλήλους της, μιας και το δημόσιο συμφέρον δεν έχει να κερδίσει τίποτα από τα λειτουργήματά τους. Δεν κόβεις το ψωμί του παπά. Αναγκάζεις την εκκλησία να ανοίξει το πουγκί, να πουλήσει τα χρυσοποίκιλτα άμφια, να αξιοποιήσει την περιουσία της. Δεν αναγκάζεις τα κόμματα να αναζητήσουν άδηλους πόρους. Τα ωθείς όμως να περιορίσουν τις φιέστες προπαγάνδας, να μειώσουν το επαγγελματικό κηφηναριάτο και να αναζητήσουν πολιτικές λύσεις. Καλό τους κάνεις και μαζί και καλό στην κοινωνία.
Τέλος, με μια δίκαιη και στοχευμένη λιτότητα περιορίζεις τα έξοδα του κράτους χωρίς να στεγνώνεις την αγορά από ρευστό, χωρίς να περιορίζεις την ανάπτυξη. Περιορίζεις όμως τη σπατάλη.
Μια δίκαιη και γι’ αυτό αριστερή λιτότητα απευθύνεται στο πνεύμα αλληλεγγύης που
κατοικεί σε κάθε άνθρωπο. Αναζητά τομές ανάμεσα στα επιμέρους σύνολα, προϋποθέτει αμοιβαίες υποχωρήσεις και ιεραρχήσεις, εθνικό σχέδιο. Θα επιφέρει αλλού μικρές βελτιώσεις και αλλού σημαντικές απώλειες εισοδημάτων, αλλά δεν θα αφήσει το σύνολο να καταρρεύσει και θα διατηρήσει την κοινωνική συνοχή. Θα επιτρέψει στους insiders να διολισθήσουν ελεγχόμενα, αλλά και τους outsiders να μην χαθούν στη μαύρη απελπισία τους. Όταν έρθει και πάλι η άνοιξη στον οικονομικό κύκλο, το πνεύμα συνεργασίας θα αποτελέσει την κινητήρια δύναμη μιας άλλης πορείας. Είναι η Ελλάδα χώρα για να παιχτούν τέτοια σενάρια;
Είναι οικολογική
Η αριστερή λιτότητα έχει οικολογικό DNA. Αν θυμηθούμε τον πρωτοπόρο της οικολογίας Πιερ Σάμουελ, η μόνη λύση στο οικολογικό πρόβλημα είναι η λιγότερη κατανάλωση. Αυτό δεν σημαίνει φτώχια και εξαθλίωση. Τουναντίον σημαίνει πράσινη επιλεγμένη και ελεγχόμενη ανάπτυξη. Μπορείς να αναπτύξεις τη βιολογική γεωργία και να εξάγεις βιολογικά προϊόντα στην Ευρώπη, αντί να εισάγεις βιολογικά καρότα από την Ολλανδία. Φυσικά και δεν πρέπει να πέσεις στην παγίδα των μεταλλαγμένων σπόρων. Μπορείς να τονώσεις τον αγροτουρισμό που εγκατέλειψες. Μπορείς να ανοίξεις την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στις ανανεώσιμες πηγές και ας μη θέλει η ΓΕΝΟΠ. Μπορείς να επιμείνεις στον περιορισμό της σπατάλης των ενεργειακών πόρων. Μπορείς αντιθέτως να προωθήσεις τις εναλλακτικές μορφές μετακίνησης. Οικολογική λιτότητα δεν σημαίνει να θες όλο το Ελληνικό, ένα έρημο πάρκο, για να σπαταλάς όλο το υδάτινο δυναμικό της Αττικής για να το ποτίζεις. Δεν σημαίνει ότι αναζητάς σχολαστικούς περιβαλλοντολογικούς περιορισμούς για να εμποδίσεις μια επένδυση που θα δώσει δουλειά στους ανέργους, αλλά δεν σημαίνει και ότι βαφτίζεις την πυρηνική ενέργεια, οικολογική και την προωθείς ως λύση σωτηρίας. Σημαίνει, ότι δομείς ένα αντικαταναλωτικό profile για τη χώρα σου, εξοικονομώντας ιδιωτικούς και δημόσιους πόρους για να τους ρίξεις σε έργα ήπιας και πράσινης ανάπτυξης που θα ωφελήσουν την κοινωνία. Σήμερα στο δυτικό κόσμο υπάρχει ένα κίνημα ηθελημένης απλότητας στο οποίο μπορούμε να προσδεθούμε. Μπορούμε αν θέλετε να κάνουμε την ανάγκη φιλοτιμία.
Είναι οικολογική
Η αριστερή λιτότητα έχει οικολογικό DNA. Αν θυμηθούμε τον πρωτοπόρο της οικολογίας Πιερ Σάμουελ, η μόνη λύση στο οικολογικό πρόβλημα είναι η λιγότερη κατανάλωση. Αυτό δεν σημαίνει φτώχια και εξαθλίωση. Τουναντίον σημαίνει πράσινη επιλεγμένη και ελεγχόμενη ανάπτυξη. Μπορείς να αναπτύξεις τη βιολογική γεωργία και να εξάγεις βιολογικά προϊόντα στην Ευρώπη, αντί να εισάγεις βιολογικά καρότα από την Ολλανδία. Φυσικά και δεν πρέπει να πέσεις στην παγίδα των μεταλλαγμένων σπόρων. Μπορείς να τονώσεις τον αγροτουρισμό που εγκατέλειψες. Μπορείς να ανοίξεις την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας στις ανανεώσιμες πηγές και ας μη θέλει η ΓΕΝΟΠ. Μπορείς να επιμείνεις στον περιορισμό της σπατάλης των ενεργειακών πόρων. Μπορείς αντιθέτως να προωθήσεις τις εναλλακτικές μορφές μετακίνησης. Οικολογική λιτότητα δεν σημαίνει να θες όλο το Ελληνικό, ένα έρημο πάρκο, για να σπαταλάς όλο το υδάτινο δυναμικό της Αττικής για να το ποτίζεις. Δεν σημαίνει ότι αναζητάς σχολαστικούς περιβαλλοντολογικούς περιορισμούς για να εμποδίσεις μια επένδυση που θα δώσει δουλειά στους ανέργους, αλλά δεν σημαίνει και ότι βαφτίζεις την πυρηνική ενέργεια, οικολογική και την προωθείς ως λύση σωτηρίας. Σημαίνει, ότι δομείς ένα αντικαταναλωτικό profile για τη χώρα σου, εξοικονομώντας ιδιωτικούς και δημόσιους πόρους για να τους ρίξεις σε έργα ήπιας και πράσινης ανάπτυξης που θα ωφελήσουν την κοινωνία. Σήμερα στο δυτικό κόσμο υπάρχει ένα κίνημα ηθελημένης απλότητας στο οποίο μπορούμε να προσδεθούμε. Μπορούμε αν θέλετε να κάνουμε την ανάγκη φιλοτιμία.
Ο κύριος λόγος που η παραδοσιακή Αριστερά δεν αγάπησε ποτέ την οικολογία είναι ακριβώς αυτός. Η οικολογία κάθεται πάντοτε μακριά από την πολιτική των παροχών και πιστεύει στον αντικαταναλωτισμό, την ανταλλαγή, την ανακύκλωση, την επανατοπικοποίηση. Πιστεύει στο λιγότερο, στο λιτό, στη λιτότητα. Η παραδοσιακή αριστερά δεν μίλησε ποτέ για την εξάντληση των φυσικών πόρων ( ίσως γιατί δεν ασχολήθηκαν με αυτό ο Λένιν ή ο Μάο). Η αριστερά αυτή έχει δαγκώσει για τα καλά το κόκαλο του παραγωγισμού. Αλλά και η σύγχρονη και εναλλακτική αριστερά που μιλά, το κάνει μάλλον προσχηματικά, αφού ο οικονομισμός είναι η βάση της πολιτικής της.
Πέρα από φανατισμούς και ακρότητες νομίζω ότι μια αριστερή οικολογική λιτότητα είναι εφικτή γιατί ταιριάζει στο παραγωγικό profile της χώρας και στην εποχή της αδύναμης ρευστότητας.
Είναι αναπτυξιακή
Η ανάπτυξη σκοπεύει στην παραγωγή πλούτου, στη μείωση της ανεργίας, στην αύξηση της φορολογητέας ύλης, στην ενίσχυση των ασφαλιστικών ταμείων, στην δημιουργία πέπλου προστασίας των αδυνάμων. Δηλαδή σκοπεύει σε αυτά ακριβώς που χρειαζόμαστε απαραίτητα. Πως όμως μπορεί μια χώρα σε χρεοκοπία, με τεράστιο εξωτερικό χρέος, εκτεταμένη διαφθορά, σε δυσμενές διεθνές περιβάλλον να κάνει την ανάπτυξη που δεν έκανε ποτέ και σε πολύ ευνοϊκότερες συνθήκες; Μάλλον δεν μπορεί με τους πολιτικούς όρους του παρελθόντος.
Είναι αναπτυξιακή
Η ανάπτυξη σκοπεύει στην παραγωγή πλούτου, στη μείωση της ανεργίας, στην αύξηση της φορολογητέας ύλης, στην ενίσχυση των ασφαλιστικών ταμείων, στην δημιουργία πέπλου προστασίας των αδυνάμων. Δηλαδή σκοπεύει σε αυτά ακριβώς που χρειαζόμαστε απαραίτητα. Πως όμως μπορεί μια χώρα σε χρεοκοπία, με τεράστιο εξωτερικό χρέος, εκτεταμένη διαφθορά, σε δυσμενές διεθνές περιβάλλον να κάνει την ανάπτυξη που δεν έκανε ποτέ και σε πολύ ευνοϊκότερες συνθήκες; Μάλλον δεν μπορεί με τους πολιτικούς όρους του παρελθόντος.
Η βοήθεια θα έρθει απέξω, αρκεί να βρει μηχανισμούς που θα την αξιοποιήσουν και δεν θα την καταστρέψουν. Κακά τα ψέματα, η κρατική και κομματική διαφθορά δεν επιτρέπει την ανάπτυξη, απομυζά τους πόρους, τους σπαταλά. Αν το Ευρωπαϊκό Ταμείο Συνοχής διαθέσει κεφάλαια για ανάπτυξη δεν μπορούμε να τα εμπιστευτούμε στις γνωστές δυνάμεις του δικομματισμού. Ας τα διαχειριστούν οι ευρωπαίοι διασώστες μας, υπό το φως της ανοικτής διακυβέρνησης. Αλλά δίπλα στις κρατικές επενδύσεις θα πρέπει να επιδιώξουμε και τις ιδιωτικές. Να τις διευκολύνουμε προσεκτικά, δουλειές θα φέρουν. Είτε είναι στην ενέργεια, είτε στον τουρισμό, είτε στην αξιοποίηση κρατικών ακινήτων, είτε στις μεταφορές κλπ θα πρέπει να πούμε ναι. Αλλά ναι θα πρέπει να πούμε και στην ιδιωτικοποίηση δημόσιων επιχειρήσεων υπό όρους που θα εξασφαλίζουν τα μακροπρόθεσμα οφέλη των πολλών και όχι της κάθε συντεχνίας. Αυτό απαιτεί άμεσα το άνοιγμα των κλειστών επαγγελμάτων. Αν η πώληση μέρους των μετοχών της ΔΕΗ φέρει πράσινη ανάπτυξη, θέσεις εργασίας, περισσότερα φορολογικά έσοδα, και ταυτόχρονα κρατήσει σε χαμηλά επίπεδα το κόστος της κιλοβατώρας και τις περιβαλλοντολογικές επιπτώσεις δεν βλέπω το λόγο να μην γίνει. Συνολικά φαίνεται ότι οι ξένοι βλέπουν επενδυτικές ευκαιρίες και επεξεργάζονται προτάσεις. Προφανώς και στοχεύουν στα κέρδη. Το θέμα είναι να μπούμε και εμείς στην κερδοφόρα προοπτική τους και να μην επιτρέψουμε την οικολογική καταστροφή μας. Εδώ δεν χρειάζεται να αναφερθούμε στην εγχώρια Αριστερά. Είναι σαφές ότι ο μόνος εργοδότης που ανέχεται είναι αυτό το διεφθαρμένο κράτος. Μπορούμε να προσπαθήσουμε και χωρίς τις σημερινές ηγεσίες της Αριστεράς.
Ωστόσο να μην πιστεύουμε στα μεγάλα deals, που μάλλον δεν θα γίνουν ποτέ και αν γίνουν δεν θα είναι τελικά και τόσο μεγάλα. Η οικονομία μικρής κλίμακας που έχουμε συνηθίσει ίσως να αποτελεί λύση του προβλήματος. Κάποιος όμως χρειάζεται να σχεδιάσει να εμπνεύσει και να χρηματοδοτήσει. Κάποιοι πρέπει να ενώσουν τις δυνάμεις τους ενάντια στο πολιτικό πνεύμα της διαίρεσης και της αντιπαλότητας και αυτοί είναι οι υγιείς και μη κρατικοδίαιτοι επιχειρηματίες. Προσέξετε την αντίφαση. Ας φανταστούμε μέσα σε κλίμα πολιτικών συγκρούσεων, ένα κύμα συνενώσεων, συγχωνεύσεων, συνεργασιών, με μικρές αλλά δραστικές παραγωγικές πρωτοβουλίες, που θα εξάγουν και θα φέρνουν πλούτο. Γίνεται;
Δεν ξέρω αν αυτή η λιτότητα είναι αριστερή, ξέρω όμως ότι θα μας έκανε καλό. Θα μείωνε πολλά από αυτά για τα οποία ανησυχεί, υποφέρει και αγανακτεί ο πολίτης. Θα αποκαθιστούσε ένα κλίμα περισσότερης εμπιστοσύνης μεταξύ λαού και συστήματος εξουσίας, ένα κλίμα περισσότερης δικαιοσύνης σε μια κοινωνία στην οποία όλοι και μια ζωή θεωρούν τον εαυτό τους ριγμένο. Θα ενίσχυε την προσπάθεια σωτηρίας της χώρας και παραμονής της στο Ευρώ.
Δεν ξέρω αν αυτή η λιτότητα είναι αριστερή, ξέρω όμως ότι θα μας έκανε καλό. Θα μείωνε πολλά από αυτά για τα οποία ανησυχεί, υποφέρει και αγανακτεί ο πολίτης. Θα αποκαθιστούσε ένα κλίμα περισσότερης εμπιστοσύνης μεταξύ λαού και συστήματος εξουσίας, ένα κλίμα περισσότερης δικαιοσύνης σε μια κοινωνία στην οποία όλοι και μια ζωή θεωρούν τον εαυτό τους ριγμένο. Θα ενίσχυε την προσπάθεια σωτηρίας της χώρας και παραμονής της στο Ευρώ.
Δυστυχώς όμως κανείς, μα κανείς δεν τη θέλει. Οι ρόλοι είναι από καιρό μοιρασμένοι, τα συμφέροντα παγιωμένα, το κάθε μόριο του πολιτικού συστήματος έχει τη θέση του σε αυτό το πανηγύρι, και το πρόγραμμα οποιασδήποτε ελεγχόμενης λιτότητας δεν προβλέπεται από κανένα. Μέσα στον ορυμαγδό των εκπτώσεων η κάθε κάστα, κλίκα, φατρία, το κάθε ΑΣΜ, βγάζει τα νύχια του για να γαντζωθεί από τα βυζιά της καταρρέουσας τροφού του, να ρουφήξει λίγο ακόμα από το γάλα της συνενοχής. Καμιά αριστερά φίλε Γιάννη δεν μπορεί να κάνει τη διαφορά. Μονάχα οι άνθρωποι. Μπορούμε να ελπίζουμε σε αυτούς τους απελπισμένους insiders και τους διολισθαίνοντες outsiders.
(από το "μη μαδάς τη μαργαρίτα")
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου