του Αρίστου Δοξιάδη Η Αντιλογία (debate) έγινε στις 6 Ιουλιου 2011, οργανωμένη εξαιρετικά από την Intelligence Square
Ηταν μια βραδιά που την χάρηκα ιδιαίτερα, για το επίπεδο των συνομιλητών, και για την καλοπροαίρετη διάθεση όλων. 'Ενα τόσο σύνθετο αλλά και προσωπικό ζήτημα δεν προσφέρεται για τοποθετήσεις ασπρο/μαύρο. Αυτός όμως ήταν ο όρος της Αντιλογίας, σε αυτόν συμμορφωθήκαμε, υπερτονίζοντας τα υπέρ της θέσης μας. Ελπίζω οτι από το σύνολο φωτίστηκαν αρκετές όψεις.
Ενα ενδιαφέρον παρεπόμενο: Μια φίλη που είναι υπέρ του "Μένω" μου εξομολογήθηκε οτι ψήφισε "Φεύγω" στην αρχική καλπη, και "Μένω" στην τελική, για να ενισχύσει την ομάδα του Μένω, αφού αυτό που μετράει είναι η μετατόπιση γνωμης ως αποτέλεσμα της Αντιλογίας. Ελληνική παγαποντιά, δηλαδή. Εικάζω οτι όσοι είναι υπέρ του "Φεύγω" δεν είναι τόσο παγαπόντηδες. Ισως αυτό να εξηγεί και τη θεαματική μας νίκη.
Ακολουθεί το κείμενο της τοποθέτησης μου:
Σας διαβάζω μια πραγματική μαρτυρία, πρόσφατη.
«Εγω εζησα Αμερικη 2 χρονια. Εχω πτυχιο μεταπτυχιακο, διδακτορικο και 2 μεταδιδακτορικα.. Δουλευω για 600 ευρω στο ελληνικο πανεπιστημιο, ειμαι ανασφαλιστη ενα χρονο τωρα και απληρωτη εδω και 3 μηνες, με κανενα μελλον πλεον στο πανεπιστημιο αφου δεν θ ανοιξει καμια θεση τα επομενα 5-6 χρονια και οταν ανοιξει θελει αλλα 2 μεχρι να διοριστεις ...Στην Αμερικη με περιμενουν να γυρισω.. μου δινανε θεση εκει μονιμη και ακομα μου γραφουν και με ρωτανε αν αλλαξα γνωμη ... Εχω καθε δυνατοτητα να παω εξω, τα πραγματα ειναι χάλια για μενα εδω αλλα δεν κουναω ρουπι!
Εδω νιωθω οτι τα εχω ολα εκτος απο λεφτα! ... Εκανα και εξω εθελοντικη εργασια αλλα δεν ενιωθα τιποτα.. Σημερα που πηγαμε στην Κυψελη με τα παιδια στο παρκο της Βασιας ενιωθα γεματη.. [αναφέρεται σε δράση atenistas]
Δυσκολο να το εξηγησει κανεις. Νομιζω οτι βρηκα μεσα απο αυτη την ομαδα αυτο που μου ελειπε.. Μου δινει δυναμη κι ελπιδα! Εχει για καποιο λογο νοημα. Εξω δεν ειχε. Εξω εχτιζα σπιτια για φτωχους και δεν ενιωθα τιποτα. Τωρα βαφω ενα παγκακι και μου χαμογελαει ο γειτονας και νιωθω φανταστικα! Νομιζω επειδη εξω δεν με ειχαν αναγκη.. εχουν λεφτα, εχουν κρατος..τα εχουν ολα. Εδω η πολη χρειαζεται περισσοτερους σαν εμένα ...»
Δεν έχουμε όλοι τόσο έντονη την αίσθηση της προσφοράς και της κοινότητας που έχει αυτή η γυναίκα. Ολοι όμως αντλούμε δύναμη και ικανοποίηση από τις ανθρώπινες σχέσεις, και ιδίως από τις πιο στενές, από αυτούς που έχουμε γύρω μας κάθε μέρα.
Θα ξέρετε οτι τα τελευταία 20 χρόνια έχει αναπτυχεί η «επιστήμη της ευτυχίας», που μετράει ποιοί παράγοντες συσχετίζονται με την αίσθηση οτι «είμαι ικανοποιημένος από τη ζωή μου». Τα ευρήματα είναι ξεκάθαρα: οι καλές οικογενειακές σχέσεις, και η αίσθηση οτι ανήκω σε μια κοινότητα ανθρώπων είναι εξαιρετικά σημαντικοί. Πιο σημαντικοί από το εισόδημα, ή την ικανοποίηση από τη δουλειά που κάνω.
Μα θα μου πείτε, από το εξωτερικό δεν μπορώ να μετέχω στην κοινότητα των Ελλήνων, ή σε πιο ειδικές κοινότητες όπως των κατοίκων της Κυψέλης ή των οικονομολόγων που βασανίζομαστε για να προτείνουμε κάτι λογικό για τη χώρα; Δύσκολα, νομίζω, απ’ έξω: μόνο με ταπεινότητα και με πολύ προσπάθεια για να καταλάβεις τι πραγματικά συμβαίνει εδώ.
Δεν είναι τυχαίο οτι τώρα με την κρίση, οι πιο μεγάλες μπαρούφες, οι πιο ανεύθυνες διακηρύξεις ειπώθηκαν από πανεπιστημιακούς του εξωτερικού: όπως αυτός που έγραφε οτι ο Δεκέμβρης του 2008 ήταν το σημαντικότερο γεγονός στη ιστορία της Ευρώπης μετά τον πόλεμο, ή ο άλλος που εισπράττει τον μισθό του σε λίρες και μας προτρέπει να επιστρέψουμε εμείς στη δραχμή, γιατί μετά το πρώτο σοκ, οι καλές κυβερνήσεις που θα αποκτήσουμε τότε, θα μας βάλουν σε αναπτυξιακή τροχιά. Ελεος.
Ωραία, αλλά τι αξία έχει η κοινότητα αν δεν μπορείς να έχεις μια αξιοπρεπή δουλειά; Εδώ πράγματι φαίνεται να υπάρχει πρόβλημα στην Ελλάδα, και ιδίως στην Ελλάδα της κρίσης. Από που πηγάζει αυτό – ας το διερευνήσουμε λίγο.
Αν θέλεις να κάνεις πανεπιστημιακή καριέρα, προφανώς θα έχεις καλύτερες ευκαιρίες στη Βοστώνη από ότι στην Αθήνα. Αν όμως θέλεις να ασχοληθείς με τη ναυτιλία, θα είσαι πολύ καλύτερα στον Πειραιά από ότι στη Βοστώνη. Αν θες να γίνεις ελαιοπαραγωγός, δεν θα πας στη Γερμανία.
Στην Ελλαδα, το βασικό πρόβλημα δεν είναι οτι λείπουν οι προοπτικές για δουλειά. Είναι οτι υπάρχει μεγάλη απόκλιση ανάμεσα στις προσωπικές προτιμήσεις καριέρας πολλών νέων, και στις ευκαιρίες που προσφέρει η οικονομία, ή στις ανάγκες που έχει η κοινωνία. Σε αυτή την απόκλιση δεν φταίει μόνο το πλαίσιο, που δεν δίνει καλές ευκαιρίες: φταίνε και οι προσωπικές προτιμήσεις, που τις διαμορφώνουμε χωρίς να λαμβάνουμε υπ’ ‘οψη το πλαίσιο.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα: ο πληθωρισμός των γιατρών. Εχουμε περίπου 70 χιλιάδες, ενώ με τα διεθνή πρότυπα δεν θα μας χρειάζονταν πάνω από 30 χιλιάδες. Βέβαια πολλοί γιατροί καταφέρνουν να ζουν καλά, δημιουργώντας άχρηστη ζήτηση για φάρμακα και εξετάσεις. Αν όμως μου παραπονεθεί ένας νέος ιατρός οτι δεν αξιοποιούνται οι γνώσεις του στην Ελλάδα, εγώ δεν μπορώ παρά να απαντήσω οτι δεν φταίει το σύστημα που εσύ διάλεξες ένα επάγγλεμα όπου ήδη έχουμε 40 χιλ. υπεράριθμους.
Αντίθετα, αν ρωτήσετε τους εφοπλιστές θα σας πουν οτι λείπουν μερικές χιλιάδες αξιωματικοί και μηχανικοί για τα ελληνικά καράβια. Δουλειές καλοπληρωμένες από την αρχή, και με προοπτική για μια άνετη ζωή στη στεριά μετά τα 40. Γιατί λείπουν;
Στις αναπτυγμένες δυτικές οικονομίες δεν υπάρχει τέτοια απέχθεια για τις πρακτικές δουλειές όπως έχουμε εδώ στην Ελλάδα. Ακόμα και μηχανικοί από το Stanford θα μουτζουρώσουν τα χέρια τους στα συνεργεία και θα το κάνουν με κέφι. Ενα στοιχείο της επιχειρηματικότητας, του entrepreneurial spirit είναι και αυτό: να μην κάνεις διάκριση ανάμεσα στο χαμαλίκι και στην υψηλή στρατηγική.
Σε εμάς, για λόγους που δεν είναι πολύ σαφείς, η προτίμηση προς το γραφείο και την ταμπέλα του επιστήμονα είναι ιδιαίτερα υψηλή. Νομίζω έχει πολιτισμικές ρίζες αυτό. Αλλά τα τελευταία 30 χρόνια, χτίστηκαν έτσι και τα κίνητρα και αντικίνητρα, που να αποθαρρύνουν την πρακτική δουλειά, και να ευνοούν τα «ευγενή», ας τα πούμε, επαγγέλματα.
Με αυτό, έρχομαι στην Ελλάδα της κρίσης, και θα τελειώσω. Ξέρετε ίσως την άποψη μου οτι μια βασική προϋπόθεση για να μπούμε σε φάση ανάπτυξης είναι να μετακινηθούν δουλειές από κάποιες δραστηριότητες σε κάποιες άλλες. Μεταξύ άλλων θα πρέπει να μειωθούν οι θέσεις εργασίας σε μερικά υψηλού στάτους επαγγέλματα όπως γιατροί, δικηγόροι, φαρμακοποιοί, αλλά και εκπαιδευτικοί και καλλιτέχνες. Αντίθετα, θα υπάρξουν ευκαιρίες στις παραγωγικές και εξωστρεφείς δουλειές. Που χρειάζονται σκληρή δουλειά, και έχουν αβεβαιότητα γιατί πρέπει να ανταγωνιστούν με Αγγλους και Ιταλούς και Ινδούς. Αλλά έχουν και μεράκι, και τέχνη και καινοτομία.
Είναι δουλειές που για να πετύχουν πρέπει να ξέρουμε τον έξω κόσμο. Βοηθάει να έχεις σπουδάσει στο εξωτερικό, ίσως και να έχεις δουλέψει έξω για μερικά χρόνια. Οχι όμως με σκοπό, όταν γυρίσεις, να φέρεις μια ιδέα πως θα στήσεις μια λονδρέζικη μπουτικ στο Κολωνάκι – οχι για να εισάγεις ιδέες και προιόντα. Αλλά για να ξέρεις πως να εξάγεις. Πως, αυτό που είμαστε, και αυτό που μπορούμε να φτιάξουμε, θα το κάνουμε να ταιριάζει με τις ανάγκες και τις επιθυμίες της παγκόσμιας κοινωνίας.
Μπορεί να συμβεί αυτό στο ορατό μέλλον; Η κρίση λειτουργεί και θετικά και αρνητικά σε σχέση με αυτό. Αρνητικά γιατί έχει στερέψει η χρηματοδότηση, και γιατί η θεσμική αναταραχή αποθαρρύνει τις επενδύσεις. Θετικά, γιατί αλλάζει η δομή των κινήτρων. Οι δουλειές της εσωστρέφειας δεν θα είναι πια τόσο προστατευμένες, ενώ οι εξωστρεφείς, χάρη στις μεταρρυθμίσεις, θα έχουν να αντιπαλέψουν με λιγότερες αγκυλώσεις. Εκτιμώ οτι δεν χρειαζόμαστε πολλά για να ανοίξουν αυτές οι δουλειές. Δύο μεγάλα: πολιτική ομαλότητα, και να ξαναπάρουν μπροστά οι τράπεζες. Από εκεί και πέρα, θα είναι στο χέρι του καθενός «πρόθυμου και ικανού» να βρει τη δουλειά του. Οσοι αναζητούν στρωμένες κλασικές καριέρες, ίσως είναι καλύτερα να φύγουν. Οι παραγωγοί να μείνουν εδώ.
(από το ιστολόγιο του Αρίστου Δοξιάδη)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου