Στα όρια των δύσκολων καιρών

Από τη λελογισµένη διαµαρτυρία στην οργισµένη απόρριψη

του Ηλία Νικολακόπουλου*

Οι δώδεκα µήνες που έχουν µεσολαβήσει από την υιοθέτηση του Μνηµονίου φαίνεται ότι υπήρξαν επαρκής χρόνος ώστε να οδηγήσουν στα πρόθυρα της κατάρρευσης ένα κοµµατικό (αλλά και πολιτικό) σύστηµα, το οποίο παρέµενε ακλόνητο επί τρεις δεκαετίες. Και η πορεία αυτή δείχνει να επιταχύνεται µε ραγδαίους ρυθµούς τους τελευταίους µήνες.

Η αρχικά µουδιασµένη αντίδραση γιατην απότοµη µετάβαση από ένα καθεστώς ψεύτικης ευηµερίας (µε δανεικά) στην παρατεταµένη ύφεση, τη συρρίκνωση της αγοραστικής δύναµης και την εκτόξευση της ανεργίας ήταν η σταδιακή αποστασιοποίηση από την πολιτική και τους πολιτικούς. Πάντως, µέχρι τα τέλη του 2010, η κατάσταση φαινόταν ακόµη ως σχετικώς ελεγχόµενη, µε ορισµένους νέους σχηµατισµούς να επιχειρούν, χωρίς ιδιαίτερη σηµασία, να εισδύσουν και να καλύψουν ρωγµές του κοµµατικού συστήµατος. 
 

"Η χρεοκοπία της χώρας τείνει να εξελιχθεί

σε αυτοεκπληρούµενη προφητεία"

Από τις αρχές όµως του 2011, ιδιαίτερα µάλιστα τους δύο τελευταίους µήνες, οι εξελίξεις τείνουν να προσλάβουν ανεξέλεγκτη τροπή. Η έλλειψη προοπτικής και ο φόβος για το παρόν και το µέλλον έχουν οδηγήσει ευρύτατα στρώµατα του πληθυσµού (πιθανότατα την πλειοψηφία) από τη λελογισµένη διαµαρτυρία στην οργισµένη απόρριψη. Η διαθεσιµότητα δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων να συγκεντρώνονται καθηµερινά στο Σύνταγµα, σε µια ετερόκλητη συνάθροιση, όπου οι «300 πραγµατικοί Ελληνες» συνυπάρχουν µε οπαδούς της «ελευθεριακής οργάνωσης της κοινωνίας», αποτελεί ύψιστο δείγµα απελπισίας και όχι ελπίδας όπως ορισµένοι είχαν αρχικά φανταστεί. Απελπισίας γιατί ο µόνος ουσιαστικά τρόπος κοινωνικής συµµετοχής που τους έχει αποµείνει είναι µιακραυγή: «Οσο µας απαγορεύετε να ονειρευτούµε, θα σας απαγορεύουµε να κοιµάστε».

Στο ολισθηρό αυτό έδαφος της απελπισίας είναι λογικό, σχεδόν αναµενόµενο, να ευδοκιµούν επίσης και κάθε είδους ανορθολογικές, λαϊκιστικές ή αντικοινοβουλευτικές απόψεις. Και το ανησυχητικό δεν είναι κάποιες µεµονωµένες ακραίες αντιδράσεις. Είναι η ανεκτικότητα µε την οποία αντιµετωπίζονται. Το σύνθηµα «να καεί, να καεί...» που πρωτοφώναξε πριν από έναν χρόνο µια µικρή οµάδα αναρ χικών υιοθετείται σήµερα αβασάνιστα από χιλιάδες συµπολίτες µας. Η ευθύνη των όποιων δηµαγωγών επιχειρούν να χειραγωγήσουν και να κατευθύνουνσε επικίνδυνες ατραπούς τη διαµαρτυρία καιτην απελπισία είναιδεδοµένη. Τοκύριο όµως µερίδιο ευθύνης το επωµίζεται αναµφίβολα το πολιτικό σύστηµα και τοπολιτικό προσωπικό αυτής της χώρας. Αυτοί εξέθρεψαν τον λαϊκισµό, αυτοί γιγάντωσαν το δηµόσιο χρέος και αυτοί ανέχθηκαν µια εκτεταµένη διαφθορά (όταν δεν συµµετείχαν και οι ίδιοι). Εξασφαλίζοντας για τον εαυτό τους και τους συναδέλφους τους την απόλυτη ατιµωρησία και για τις πράξεις και για τις παραλείψεις τους.

Βρισκόµαστε πραγµατικά στο όριο των καιρών. Η χρεοκοπία της χώρας τείνει να εξελιχθεί σε αυτοεκπληρούµενη προφητεία. «Τα λεφτά που υπήρχαν» το φθινόπωρο του 2009 έχουν σήµερα µετακοµίσει σε τράπεζες του εξωτερικού – ένα ποσό σχεδόν ίσο µε το σύνολο του δηµόσιου χρέους. Και η πολιτική τάξη της χώρας εξακολουθεί να συµπεριφέρεται και να πολιτεύεται µε την αδράνεια του παρελθόντος. Γι’ αυτό και ο άµεσος πλέον κίνδυνος δεν αφορά τις εξελίξεις στην οικονοµία, οι οποίες ενδεχοµένως µπορεί να ελεχθούν, έστω και προσωρινά. Ο κίνδυνος εντοπίζεται στην απαξίωση και κατάρρευση του πολιτικού συστήµατος, που αναπόφευκτα θα οδηγήσουν και σε κατάρρευση την οικονοµία.

* ο Ηλίας Νικολακόπουλος είναι πολιτικός επιστήµονας, καθηγητής στο Πανεπιστήµιο Αθηνών. 

(από τα "Νέα")