του Τάκη Μίχα
Πιστεύω λοιπόν ότι γενικώς κάνουμε ένα λάθος όταν προσπαθούμε, επηρεαζόμενοι από την γεωγραφική θέση της χώρας, να εξηγήσουμε την οικονομική ιστορία της Ελλάδας μέσα από ευρωπαϊκά πλαίσια και άξονες. Πολύ πιο χρήσιμο θα ήταν να την αναλύαμε στα πλαίσια της πολιτικής οικονομίας των Αφρικανικών χωρών και του Politics of the belly («πολιτική της κοιλιάς») που είναι το κυρίαρχο υπόδειγμα ερμηνείας των τεκταινόμενων σε αυτές τις χώρες. Όπως ακριβώς θα ήταν εξωπραγματικό να υποθέσουμε ότι ο Μομπούτου επηρεάσθηκε από τον Καουτσκι για την λεηλασία του Κογκό έτσι πιστεύω ότι είναι εξωπραγματικό να πιστεύουμε ότι ο Ανδρέας και το ΠΑΣΟΚ επηρεάσθηκαν από τον Κέινς όταν γέμιζε το δημόσιο με «πρασινοφρουρούς» και «λοιπές προοδευτικές δυνάμεις» εκτινάσσοντας το δημόσιο χρέος από 20% σε 80% την δεκαετία του 80.
To Politics of the Belly είναι πολύ πιο ικανοποιητικό ως ερμηνευτικό σχήμα-μονο που φυσικά δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι σε δημοκρατικές κοινωνίες όπως η Ελλάδα το «φαγοπότι» δεν περιοριζόταν σε μια μικρή κλίκα όπως στα αυταρχικά καθεστώτα της Αφρικής αλλά αντίθετα είχε την ευρύτερη συναίνεση όλων αυτών που ωφελούντο από τα «φιλολαϊκά» μέτρα που υιοθετούσε η κάθε συμμορία. Όπως θα έλεγε και ο γερο Μαρξ το συμμοριακό σύστημα στην Ελλάδα χαρακτηριζόταν από την «διευρυμένη αναπαραγωγή» του.
Όμως μήπως με την σημερινή κρίση ήρθε επί τέλους η «ώρα της αλήθειας», η στιγμή που η Ελλάδα θα κάνει την «υπέρβαση» και θα ενταχθεί πια στην Ιστορία με δυναμικές επιχειρήσεις, μικρό κράτος, έκρηξη καινοτομιών, υγιή ΑΕΙ –όπως υποστηρίζουν πολλοί συμπαθείς αναλυτές;
Μπα.. μια τέτοια ανάγνωση του μέλλοντος επαναλαμβάνει το γεωγραφικό λάθος. Αν ξεχάσουμε λίγο την γεωγραφία της Ελλάδας και κοιτάξουμε την πραγματική της ιστορία βλέπουμε ένα μόρφωμα που σέρνεται από χρεοκοπία σε χρεοκοπία, από κρίση σε κρίση... και δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι «this time is different»
Υ.Γ.: Για την πραγματική οικονομική ιστορία της Ελλάδας δες π.χ. Κ.Rogoff “This time is different”(«αυτή την φορά είναι διαφορετικά»).
(από το "protagon")
Η Γεωγραφία είναι κακό πράγμα. Ή τουλάχιστον είναι παραπλανητική. Έτσι αν π.χ. μια χώρα τυχαίνει να ανήκει γεωγραφικά στην Ευρώπη προσπαθούμε να ερμηνεύσουμε τα τεκταινόμενα με άξονες αναφοράς έννοιες και σχήματα που πηγάζουν από τον ευρωπαϊκό πολιτισμό και κουλτούρα. Στα πλαίσια αυτά χωριζόμαστε σε «αριστερούς» και «δεξιούς» σε «κεινσιανιστες» και «μονεταριστές» σε «σοσιαλιστές» και «φιλελευθερους» κ.οκ. Έτσι μιλάμε για νίκη των «αριστερών ιδεών» την επικράτηση του «κρατικοπαρεμβατικου μοντέλου» κλπ. Όμως πόσο νόημα έχουν όλα αυτά σε τελική ανάλυση για την κατανόηση του ελληνικού φαινομένου;
Δυστυχώς κανένα. Η Ελλάδα και το κράτος της δεν είναι ούτε «αριστερό» ούτε «δεξιό». Είναι ένα τυχαίο παράγωγο που προέκυψε από την σύγκρουση διαφόρων συμμοριών στις αρχές του 19ου αιώνα και έκτοτε διατήρησε τον συμμοριακο-πελατειακό χαρακτήρα του.
Ευθύς εξ αρχής από την σύσταση του ελληνικού κράτους πριν από δυο αιώνες η αντίληψη για την άσκηση της εξουσίας ήταν η εξουσία ως μέσο που δίνει πρόσβαση στο «πλιάτσικο» σε εμάς και στους «δικούς» μας (πελάτες-ψηφοφόρους). Φυσικά προκειμένου να δουλέψει αποτελεσματικά ένα τέτοιο σύστημα θα πρέπει να απουσιάζουν οι θεσμοί (όπως το κράτους δικαίου η ισχυρά συστήματα ατομικής ιδιοκτησίας) που εμποδίζουν το πλιάτσικο. Επίσης θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα στην κυρίαρχη κάθε στιγμή ομάδα να έχει απεριόριστη πρόσβαση στους οικονομικούς πόρους της κοινωνίας-δηλαδή θα πρέπει το κράτος να έχει απόλυτη εξουσία στην οικονομία.
Οι σοσιαλιστικές αντιλήψεις έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εδραίωση αυτής της κατάστασης αλλά δεν υπήρξαν ποτέ το γενεσιουργό της αίτιο... Η σοσιαλιστική ιδεολογία όταν εμφανίσθηκε αργότερα αποτέλεσε απλά την τέλεια νομιμοποίηση αυτής της κατάστασης και το ιδεολογικό άλλοθι των συμμοριών για να συνεχίσουν το παιχνίδι της αρπαγής. Στο βαθμό που η σοσιαλιστική αντίληψη οδηγούσε στην αποδυνάμωση των θεσμών («νόμος είναι το δίκιο του εργάτη»), στην ενδυνάμωση του κρατικού παρεμβατισμού και πάνω απ όλα στην νομιμοποίηση της αρπαγής («αναδιανομή») αποτέλεσε το τέλειο άλλοθι των συμμοριών που τώρα μάλιστα μπορούσαν να συνεχίσουν την πρακτική τους κάτω από τον μανδύα μιας εκσυγχρονιστικής και μοδάτης κοσμοαντίληψης. Αυτός ήταν λόγος για τον οποίο όχι μόνο οι αριστεροί αλλά και δεξιοί πολιτικοί όπως ο γερο Καραμανλής και ο Κ. Τσάτσος αντιμετώπιζαν με τέτοια συμπάθεια τις σοσιαλιστικές ιδέες.
Δυστυχώς κανένα. Η Ελλάδα και το κράτος της δεν είναι ούτε «αριστερό» ούτε «δεξιό». Είναι ένα τυχαίο παράγωγο που προέκυψε από την σύγκρουση διαφόρων συμμοριών στις αρχές του 19ου αιώνα και έκτοτε διατήρησε τον συμμοριακο-πελατειακό χαρακτήρα του.
Ευθύς εξ αρχής από την σύσταση του ελληνικού κράτους πριν από δυο αιώνες η αντίληψη για την άσκηση της εξουσίας ήταν η εξουσία ως μέσο που δίνει πρόσβαση στο «πλιάτσικο» σε εμάς και στους «δικούς» μας (πελάτες-ψηφοφόρους). Φυσικά προκειμένου να δουλέψει αποτελεσματικά ένα τέτοιο σύστημα θα πρέπει να απουσιάζουν οι θεσμοί (όπως το κράτους δικαίου η ισχυρά συστήματα ατομικής ιδιοκτησίας) που εμποδίζουν το πλιάτσικο. Επίσης θα πρέπει να δίνεται η δυνατότητα στην κυρίαρχη κάθε στιγμή ομάδα να έχει απεριόριστη πρόσβαση στους οικονομικούς πόρους της κοινωνίας-δηλαδή θα πρέπει το κράτος να έχει απόλυτη εξουσία στην οικονομία.
Οι σοσιαλιστικές αντιλήψεις έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην εδραίωση αυτής της κατάστασης αλλά δεν υπήρξαν ποτέ το γενεσιουργό της αίτιο... Η σοσιαλιστική ιδεολογία όταν εμφανίσθηκε αργότερα αποτέλεσε απλά την τέλεια νομιμοποίηση αυτής της κατάστασης και το ιδεολογικό άλλοθι των συμμοριών για να συνεχίσουν το παιχνίδι της αρπαγής. Στο βαθμό που η σοσιαλιστική αντίληψη οδηγούσε στην αποδυνάμωση των θεσμών («νόμος είναι το δίκιο του εργάτη»), στην ενδυνάμωση του κρατικού παρεμβατισμού και πάνω απ όλα στην νομιμοποίηση της αρπαγής («αναδιανομή») αποτέλεσε το τέλειο άλλοθι των συμμοριών που τώρα μάλιστα μπορούσαν να συνεχίσουν την πρακτική τους κάτω από τον μανδύα μιας εκσυγχρονιστικής και μοδάτης κοσμοαντίληψης. Αυτός ήταν λόγος για τον οποίο όχι μόνο οι αριστεροί αλλά και δεξιοί πολιτικοί όπως ο γερο Καραμανλής και ο Κ. Τσάτσος αντιμετώπιζαν με τέτοια συμπάθεια τις σοσιαλιστικές ιδέες.
Πιστεύω λοιπόν ότι γενικώς κάνουμε ένα λάθος όταν προσπαθούμε, επηρεαζόμενοι από την γεωγραφική θέση της χώρας, να εξηγήσουμε την οικονομική ιστορία της Ελλάδας μέσα από ευρωπαϊκά πλαίσια και άξονες. Πολύ πιο χρήσιμο θα ήταν να την αναλύαμε στα πλαίσια της πολιτικής οικονομίας των Αφρικανικών χωρών και του Politics of the belly («πολιτική της κοιλιάς») που είναι το κυρίαρχο υπόδειγμα ερμηνείας των τεκταινόμενων σε αυτές τις χώρες. Όπως ακριβώς θα ήταν εξωπραγματικό να υποθέσουμε ότι ο Μομπούτου επηρεάσθηκε από τον Καουτσκι για την λεηλασία του Κογκό έτσι πιστεύω ότι είναι εξωπραγματικό να πιστεύουμε ότι ο Ανδρέας και το ΠΑΣΟΚ επηρεάσθηκαν από τον Κέινς όταν γέμιζε το δημόσιο με «πρασινοφρουρούς» και «λοιπές προοδευτικές δυνάμεις» εκτινάσσοντας το δημόσιο χρέος από 20% σε 80% την δεκαετία του 80.
To Politics of the Belly είναι πολύ πιο ικανοποιητικό ως ερμηνευτικό σχήμα-μονο που φυσικά δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι σε δημοκρατικές κοινωνίες όπως η Ελλάδα το «φαγοπότι» δεν περιοριζόταν σε μια μικρή κλίκα όπως στα αυταρχικά καθεστώτα της Αφρικής αλλά αντίθετα είχε την ευρύτερη συναίνεση όλων αυτών που ωφελούντο από τα «φιλολαϊκά» μέτρα που υιοθετούσε η κάθε συμμορία. Όπως θα έλεγε και ο γερο Μαρξ το συμμοριακό σύστημα στην Ελλάδα χαρακτηριζόταν από την «διευρυμένη αναπαραγωγή» του.
Όμως μήπως με την σημερινή κρίση ήρθε επί τέλους η «ώρα της αλήθειας», η στιγμή που η Ελλάδα θα κάνει την «υπέρβαση» και θα ενταχθεί πια στην Ιστορία με δυναμικές επιχειρήσεις, μικρό κράτος, έκρηξη καινοτομιών, υγιή ΑΕΙ –όπως υποστηρίζουν πολλοί συμπαθείς αναλυτές;
Μπα.. μια τέτοια ανάγνωση του μέλλοντος επαναλαμβάνει το γεωγραφικό λάθος. Αν ξεχάσουμε λίγο την γεωγραφία της Ελλάδας και κοιτάξουμε την πραγματική της ιστορία βλέπουμε ένα μόρφωμα που σέρνεται από χρεοκοπία σε χρεοκοπία, από κρίση σε κρίση... και δεν υπάρχει απολύτως κανένας λόγος να πιστεύουμε ότι «this time is different»
Υ.Γ.: Για την πραγματική οικονομική ιστορία της Ελλάδας δες π.χ. Κ.Rogoff “This time is different”(«αυτή την φορά είναι διαφορετικά»).
(από το "protagon")
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου